17.07.2023
Bliżej szkoły: Wspierajmy kreatywne osobowości w szkole!
Bliżej szkoły: Wspierajmy kreatywne osobowości w szkole!
Zwykle lubimy mieć obok siebie ludzi o kreatywnej osobowości. Ich niebanalne pomysły wyzwalają twórcze myślenie, działanie bez rutyny, a przede wszystkim wnoszą energię, która motywuje do robienia czegoś, co po prostu wydaje się ciekawe. Tacy ludzie kojarzą się nam często z bogatą wyobraźnią, odwagą i humorem. Tacy ludzie nas inspirują. Dlatego ich rola w edukacji wydaje się nieoceniona.
Z dużą pewnością można stwierdzić, że w każdej szkole, na każdym etapie edukacyjnym znajdziemy kreatywną nauczycielkę i/lub kreatywnego nauczyciela. Nauczany przedmiot, doświadczenia zawodowe, płeć czy wiek, nie mają tu znaczenia. Kluczem wydaje się przekonanie, że w każdym człowieku – małym czy dużym – drzemie potencjał twórczy. A takie myślenie niestety nie jest powszechne w naszych szkołach…
Czy można rozwijać swój potencjał kreatywności?
Skoro każdy z nas ma podobno predyspozycje do twórczego myślenia i działania, to wydaje się zasadne, by je rozwijać. Najważniejsze, by zaufać swojej intuicji, wyzbyć się strachu przed porażką i podchodzić do popełnianych błędów jak do sytuacji, które nas czegoś uczą. Człowiek o niebanalnej osobowości nie boi się zadawać pytań, docieka i autentycznie zaciekawia się światem wokół siebie. To niewątpliwie generuje tę dobrą energię, którą przypisujemy właśnie kreatywnym belfrom i belferkom. Ich odwaga do szukania rozwiązań w sposób nieschematyczny oraz pasja do tego, co robią na co dzień zwracają zwykle uwagę rady pedagogicznej, dyrekcji, jak i rodziców. Nie da się tego nie zauważyć.
Kreatywni nauczyciele/nauczycielki w sposób dość niebanalny starają się rozwijać swoich uczniów/swoje uczennice. Chodzi tu o niestandardowe metody i formy pracy, o lekcje, zaciekawiające procesem uczenia się i pobudzające kreatywne myślenie. Wiąże się to niewątpliwie z potrzebą poszukiwania inspiracji i ciągłego doskonalenia swojego edukacyjnego warsztatu. Pernille Ripp w publikacji „Uczyć (się) z pasją. Jak sprawić, by uczenie (się) było fascynującą podróżą” sugeruje, że niezależnie od lat pracy i doświadczeń każdy nauczyciel/każda nauczycielka, wyciągając wnioski ze swojej codziennej pracy, może pracować w szkole w sposób niebanalny. Pierwszy krok wydaje się najtrudniejszy, bo wymaga zmiany przyzwyczajeń w zakresie myślenia i działania. Jest to jednak możliwe. Ważna jest tu również uważność na potrzeby wszystkich podmiotów, które tworzą szkołę. Jeśli zatem chcesz kreatywnie i niebanalnie uczyć, pracować z młodzieżą, zacznij to robić! Dla chcącego nic trudnego! Przekonaj siebie i innych, że nauka jest procesem aktywnym. Im ciekawsze będą rozwiązania proponowane przez ciebie, tym twoi uczniowie/uczennice będą mieć większą szansę rozwijania swojego potencjału intelektualnego. Bądź sobą!
Edukacja z inspiracją mają wiele wspólnego. Warto łączyć te pojęcia w języku szkoły, choćby podczas rozmów w danym zespole przedmiotowym. Inspiracja jest kluczem do dobrej edukacji. W Fundacji EFC wykorzystujemy to w ramach programu Edukacja Inspiracja!
Co to jest Edukacja Inspiracja?
Edukacja Inspiracja to program grantowy prowadzony przez Edukacyjną Fundację im. Romana Czerneckiego we współpracy z Fundacją Szkoła z Klasą. W czerwcu br. właśnie podsumowano jego 6. edycję. (link) Doświadczenia dotychczasowych edycji potwierdzają, że każde dziecko bez względu na miejsce urodzenia powinno mieć równe szanse edukacyjne. Bo w każdym tkwi talent, w którego odkryciu szczególną rolę mogą odegrać uważni i inspirujący do rozwoju dorośli. Program Edukacja Inspiracja jest kierowany do nauczycieli i nauczycielek szkół podstawowych z małych miejscowości, pracujących z uczniami/uczennicami klas 4-8. Dzięki przyznanemu grantowi jest możliwa realizacja ich pomysłów, których dotychczas nie udało się wdrożyć w szkole. Wzmacnia to kreatywność nauczycieli/nauczycielek oraz uczniów/uczennic, gdyż na każdym etapie realizacji danego projektu zwraca się uwagę na zaangażowanie młodzieży, na odkrywanie i rozwijanie ich twórczego potencjału. Edukacja Inspiracja daje nauczycielom/nauczycielkom szansę wyjścia poza schemat standardowych zajęć szkolnych, przy okazji doceniając tych, którzy chcą zrealizować z młodzieżą swój pomysł. Tak było w przypadku Marty Brzeżawskiej ze Szkoły Podstawowej w Niebieszczanach, która zgłosiła projekt „Nakręcajmy się na … tańcobajki!”. Był on skierowany do uczniów klas 6-8 zainteresowanych teatrem, a mieszkających we wsi pod Sanokiem, gdzie dostęp do instytucji kultury jest dość utrudniony. Pomysł miał wesprzeć twórcze działania dzieci w zakresie rozwijania pasji artystycznych, wzmocnić ich wiarę we własne możliwości i zachęcić do realizacji wspólnego celu, czyli połączenia spektaklu z filmem animowanym, a następnie pokazanie tego wspólnie przygotowanego dzieła w szkole i poza nią. Według nauczycielki takie zajęcia wzmacniają umiejętności poznawcze młodych ludzi oraz mają duży wpływ na zmniejszanie bariery kulturowej w społeczności funkcjonującej poza wielkim miastem. Czym mogą być dla niej? Zapewne docenieniem jej edukacyjnej energii i możliwością wykorzystania swojej pasji w procesie uczenia. Z inspiracji nauczycielki teatrem zrodził się pomysł na niebanalną pracę z uczniami i uczennicami, ważną dla społeczności, w której funkcjonuje ta szkoła.
Po co szkole kreatywny nauczyciel/kreatywna nauczycielka?
Takimi osobowościami stoi niewątpliwie polska edukacja nawet dziś. Mimo że obecnie nauczyciele i nauczycielki pracujący w polskiej szkole w wielu przypadkach zmagają się z wypaleniem zawodowym i dużą dawką frustracji. Ogromna zasługa w tym pandemii, zdalnej edukacji oraz aktualnej polityki edukacyjnej. Mimo wszystko niemalże w każdej radzie pedagogicznej można spotkać kreatywną nauczycielkę/kreatywnego nauczyciela. Są gotowi na to, by pokazywać młodym, że warto być sobą i wyrażać swoje odczucia. Podejmują się nowych zadań i są ciekawi tego, co może się wydarzyć. Mają w sobie dużą dawkę energii i dobrego humoru. Uczniowie/uczennice lubią z nimi działać i rozmawiać, bo wyczuwają ich autentyczność oraz uważność na swoje potrzeby. Rodzice raczej też ich cenią, bo mimo że często marzy im się tradycyjna szkoła, to zauważają, że niebanalne metody pracy z młodymi mają sens, że dzięki temu ich syn/córka lubi chodzić do szkoły.
Rola kreatywnych nauczycieli/nauczycielek w danej szkole, w procesie uczenia się jest znacząca. Zachęcają oni uczniów/uczennice do przyjmowania różnych punktów widzenia, stymulują do aktywnego szukania pomysłów, stwarzają dobrą atmosferę do myślenia i szukania niestandardowych rozwiązań. Uczą, jak pokonywać swoje trudności. Ma to duży związek z odczuwaniem radości z poznawania nowych rzeczy i rozumienia świata wokół oraz z tzw. edukacją relacyjną opartą na świadomym kreowaniu takich sytuacji, w których doświadczanie rzeczywistości odbywa się w bezpośredniej relacji nawiązywanej we wspólnych działaniach.
Niekiedy stają się oni nieformalnymi liderami/liderkami w swojej radzie pedagogicznej, co uważna dyrekcja powinna umieć wykorzystać i docenić. Osoba o kreatywnej osobowości nie jest kłopotem ani zagrożeniem. To raczej ktoś, kto może pomóc w budowaniu dobrego zespołu, jakim niewątpliwie jest rada pedagogiczna w każdej instytucji edukacyjnej. A to przecież podstawa dobrej szkoły. Szkoła nie tylko dziś potrzebuje ludzi z energią, siłą przebicia i pasją. Mądre wykorzystanie osobowości kreatywnej w szkole naprawdę jest warte zachodu. Kilka osób kreatywnych i inspirujących innych do niebanalnego działania w radzie pedagogicznej może być sposobem na przetrwanie trudnych czasów edukacji. Może… jeśli ktoś w szkole, a najlepiej ktoś z kadry kierowniczej będzie miał intuicję bądź wiedzę, jak to zrobić.
***
W serii „Bliżej szkoły" omawiamy ważne z naszego punktu widzenia kwestie dotyczące edukacji, którym przygląda się Agnieszka Ciesielska, ekspertka edukacyjna Fundacji EFC. To nauczycielka języka polskiego, tutorka, a także członkini Zespołu Dydaktycznego Rady Języka Polskiego przy PAN. Dzięki swojemu doświadczeniu i uważnemu spojrzeniu na szkołę i na to co wokół niej przybliża rozwiązania, które mają wpływ na proces uczenia, uczenia się i rozwoju.
Punktem wyjścia do tekstów „Bliżej szkoły" są metody i sposoby pracy, które wprowadziliśmy i przetestowaliśmy w programach Fundacji EFC. Piszemy o tych, które nam się sprawdziły i mogą wspierać w pracy nauczycieli, nauczycielki, edukatorów, edukatorki — osoby i instytucje pracujące z dziećmi i młodzieżą. Mogą też być ciekawe dla rodziców.
Źródła:
Pernille Ripp, Uczyć (się) z pasją…”, w tłumaczeniu E. Manthey, W. Musiała, 2017.
Raport Poza Horyzont – kurs na edukację, Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej 2020.