Formy podstawowe to cykliczny program skierowany do uczennic i uczniów od czwartej do ósmej klasy szkoły podstawowej, realizowany przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i Edukacyjną Fundację im. Romana Czerneckiego. W tym roku odbywa się jego druga edycja.
Także i tym razem w ramach programu powstaje pudełko mieszczące w sobie „uśpioną” wystawę, która w każdej chwili może się zmaterializować w kształcie wybranym przez uczniów, wspieranych przez kadrę nauczycielską i zespół edukacji Muzeum.
Pudełka są rozsyłane do wybranych szkół w różnych częściach Polski. W pierwszej edycji, w roku szkolnym 2021/2022, trafiły m.in. do Szczekocin, Pogorzałek i Rozdrażewa. Dzieła sztuki realizowane w tamtejszych podstawówkach służyły jako pomoce dydaktyczne (praca Goshki Macugi), zmieniały wystrój sal (Kasper Bosmans), pomagały w organizowaniu klubów czytelniczych (Slavs and Tatars), inicjowały happeningi (Sharon Lockhart) czy też zmieniały szkolne regulaminy (Mikołaj Moskal).
W pierwszej edycji Form podstawowych pudełko zawierało ćwiczenia, narzędzia i instrukcje stworzone przez wspomnianych wyżej artystów, a także: Pawła Althamera, Gabo Camnitzera, Ramonę Nagabczyńską, Agnieszkę Polską, Katarzynę Przezwańską i Olgę Micińską.
Pudełko drugiej odsłony, przygotowane na rok szkolny 2022/2023, trafi ponownie do dziesięciu szkół z całego kraju, a także – w ramach poszerzania międzyinstytucjonalnych współprac – do pięciu instytucji kultury, które będą na miejscu pracować z gronem pedagogicznym oraz uczennicami i uczniami. W projekt włączają się Miejski Ośrodek Sztuki w Gorzowie Wielkopolskim, Biuro Wystaw Artystycznych Ostrowiec Świętokrzyski, Goyki 3 Art Inkubator w Sopocie, Centrum Sztuki Współczesnej Kronika w Bytomiu oraz Biuro Wystaw Artystycznych w Tarnowie.
Tegoroczne wydanie składa się z prac Tareka Atouiego, Maximiliane Baumgartner, Alicji Bielawskiej, Kati Buchatskiej, Dory Garcii, Prabhakara Pachputego, Joanny Piotrowskiej & Bożki Rydlewskiej, Raqs Media Collective, Jaśminy Wójcik i kolektywu Zakole.
Wystawa – zaprojektowana w formie artystycznych ćwiczeń i obiektów umieszczonych w pudełku – odwołuje się do tradycji historii sztuki: postaci Marcela Duchampa i jego wystawy podróżującej w walizce czy też „Ffluxkits”, czyli pudełek przygotowywanych przez artystów związanych z ruchem Fluxus, które zawierały m. in. partytury, modele, nagrania audio, gry, puzzle i szablony. Formy podstawowe odnoszą się także do innych eksperymentów związanych ze sztuką i edukacją podejmowanych w XX i XXI wieku, takich jak Pure Consciousness – zainicjowaną w 1998 roku serią wystaw On Kawary, które miały miejsce w przedszkolach. Obrazy japońskiego konceptualisty mogły posłużyć jako narzędzia dydaktyczne wspomagające naukę dni tygodnia i cyfr.
Program jest realizowany w klasach i na korytarzach szkolnych, w salach gimnastycznych i na boiskach. Wystawa umieszczona w pudełku może być przygotowywana wielokrotnie i interpretowana na rozmaite sposoby (poprzez każdorazową selekcję fragmentów, inny dobór skali i kolorów itp.). Za jej pomocą stawiamy pytania: co możemy zrobić ze sztuką? Czym może być wystawa? Czego możemy się nauczyć od artystek i artystów? Czy poprzez kontakt ze sztuką powstaje wiedza? I w końcu: jak rozumieć sztukę lub jak czerpać przyjemność z jej nierozumienia?
Formy podstawowe zostały zainspirowane inicjatywą School Prints [Druki szkolne], którą realizowano przez chwilę w Wielkiej Brytanii tuż po drugiej wojnie światowej. Zestaw litografii stworzonych przez grupę uznanych artystów trafił wówczas do szkół podstawowych. Były to dzieła m.in.: Barbary Jones, Henriego Matisse’a, Henriego Moore’a, Johna Nasha czy Pabla Picassa.
Program Formy podstawowe powstaje pod opieką kuratorską Sebastiana Cichockiego i Heleny Czerneckiej.
Szczegóły na stronie dedykowanej progamowi.