14.10.2023
Bliżej szkoły: Dziękuję – tak potrzebne dziś szkole
Praca w szkole – na każdym etapie edukacyjnym – wydaje się dziś nadzwyczaj trudna. Codzienna szkolna rzeczywistość jest pełna frustracji i pośpiechu, potrzebnego do ogarnięcia nieprzemyślanych zmian, systematycznie serwowanych przez zarządzających tym systemem. Uczniowie i uczennice potrzebują od szkoły uważności i zrozumienia, indywidualnego pochylenia się nad ich konkretnym problemem.
Raport Młode Głowy z badania dotyczącego zdrowia psychicznego, poczucia własnej wartości i sprawczości wśród młodych ludzi rzuca światło na skalę potrzeb młodych ludzi w zakresie pomocy psychologicznej. Szkoła zaczyna być coraz częściej przestrzenią wsparcia dla całej rodziny. A niestety niezbyt jest do tej funkcji przygotowana, zarówno pod kątem organizacyjnym, czasowym, jak i przestrzennym. Nie wspominając o kadrze pedagogicznej. Gdy dodamy do tego jeszcze kryzys kadrowy, nieprzemyślaną i przesadnie rozciągniętą w czasie rekrutację do szkół ponadpodstawowych i na studia, problemy z ocenianiem nie tylko egzaminów maturalnych, to rysuje się niezwykle pesymistyczna wizja, bez perspektywy na małe choćby światło w tunelu. Czy wypada jednak w październiku w Polsce pisać o szkole jako przestrzeni frustrującej? Czy przypadające w tym miesiącu Święto Edukacji może choć na chwilę zmienić tę perspektywę?
Co świętujemy?
14 października polska szkoła świętuje! Świętuje na pamiątkę, że w tym właśnie dniu w 1773 r. powstała Komisja Edukacji Narodowej, tzw. KEN. Był to odpowiednik dzisiejszego Ministerstwa Edukacji Narodowej, a Polska była drugim państwem na świecie po USA, które powołało do życia instytucję, zajmującą się szkołą. Nowa wizja kształcenia miała opierać się na zdobywaniu wiedzy praktycznej i poszerzaniu horyzontów. Komisja powstała głównie dlatego, że do 1773 r. edukację podstawową i średnią w Rzeczpospolitej organizowali jezuici. Ich system był konserwatywny i oderwany od realnych potrzeb edukacyjnych. Opierał się na kształceniu po łacinie w zakresie teologii katolickiej, a inne przedmioty traktowano w nim jako drugorzędne. KEN miała to zmienić! Przynajmniej takie były założenia.
Kiedy myślę, że Komisja Edukacji Narodowej to druga na świecie instytucja tego typu, rozpiera mnie duma. Mimo że rozumiem bunt historyków wobec takiego entuzjazmu. Historia KEN i ludzi na początku z nią związanych nie jest już bowiem tak optymistyczna. Okoliczności absolutnie temu nie sprzyjały. Akt powołania tejże Komisji wydał sejm zatwierdzający również I rozbiór Polski.
Nie ma wątpliwości, że na pamiątkę powstania KEN mamy Święto Edukacji. Myślę, że zawsze jest dobry moment, żeby o tym przypomnieć. Święto Edukacji jest raz w roku. To Święto każdej szkoły! Nie Dzień Nauczyciela – jak zwykle się w Polsce o tym mówi! Tak na marginesie – już samo podejście do określania tego święta w harmonogramie roku szkolnego wiele mówi o tym, jaka szkoła jest, jak funkcjonuje dana placówka, kto i co jest w niej ważne. Mała rzecz, a sugeruje co nieco na temat klimatu panującego w danej edukacyjnej przestrzeni.
Kto świętuje?
Każdą szkołę tworzą ludzie, uczniowie i uczennice, nauczyciele i nauczycielki, dyrekcja, kadra psychologiczno-pedagogiczna, pracownicy/e biblioteki, personel sprzątający, dozorcy, pani/pan ze sklepiku, osoby pracujące w szkolnej stołówce… Myślę nawet, czy rodziców nie należałoby tu wymienić. 14 października to Święto ich wszystkich. Dobre słowo, magiczne dziękuję należy się każdemu w szkole. Od dyrekcji przez uczniów/uczennice po woźne! Rozmarzam się i oczyma duszy widzę, że 14 października uczniowie/uczennice pamiętają nie tylko o dyrekcji w jej gabinecie. Dziękują tym, którzy ich uczą. Nie zapominają wejść ze słowem dziękuję do sekretariatu czy biblioteki. Dziękują każdemu, wchodząc rano do szkoły. I działa to w obydwie strony. Każda nauczycielka, każdy nauczyciel na każdej swojej lekcji mówi swoim uczniom i uczennicom np.: Kochani, dziękuję Wam, że Was mam, że jesteście! Dziękuję, że przyszliście na moją lekcję.
Praktykowanie wdzięczności w szkole nie tylko od święta, wpływa na budowanie przyjaznej atmosfery, będącej kluczem do edukacji relacyjnej. Ma to również znaczenie w dbaniu o dobrostan ludzi funkcjonujących w szkole. Wdzięczność poprawia nasze emocjonalne funkcjonowanie, nasze samopoczucie oraz relacje z innymi. W przestrzeni edukacyjnej naprawdę wiele zmienia. Do praktykowania wdzięczności w szkole namawia z dużą dawką entuzjazmu, ale i konkretnych rozwiązań oraz narzędzi Natalia Boszczyk, nauczycielka i autorka strony Szkoła Dobrej Relacji. Warto tu wspomnieć, że jest ona również laureatką ubiegłorocznej Nagrody im. prof. Romana Czerneckiego, którą nasza Fundacja przyznaje naukowcom, praktykom i dziennikarzom za publikacje o edukacji, przyczyniające się do pogłębienia debaty o edukacji i do szukania odpowiedzi na wyzwania, z którymi mierzy się dziś polska szkoła.
Dziękuję to magia
Dziękuję otwiera mnóstwo drzwi, zwłaszcza w szkole, która tak wielu dziś frustruje. Wdzięczność to ważna umiejętność w relacjach międzyludzkich, teraz niezwykle potrzebna polskiej szkole. W Dniu Edukacji w gruncie rzeczy nie chodzi o akademie i uroczystości, prezenty i kwiaty ani stosowne dekoracje, choć to wszystko też bywa ważne. Przeprogramujmy się tak, by z łatwością tego Dnia – 14 października – praktykować w szkole wdzięczność. Doceńmy wzajemnie w ten sposób to, co robimy na co dzień i ludzi, których mamy wokół. Dyrekcja w Dniu Edukacji nie powinna szczędzić podziękowań dla swojej rady pedagogicznej. Jej wdzięczność daje energię kadrze do pracy, zatrzymuje szkołę na chwilę, co pozwala czynić refleksję o codziennej pracy czy relacjach, tak kluczowych w procesie edukacji. Szczere podziękowania dyrekcji wrócą do niej na pewno ze zwielokrotnioną siłą.
W szkole, w której praktykuje się wdzięczność, nie powinno być człowiekowi źle. Jeśli jest inaczej, może warto podjąć ryzyko i ruszyć na poszukiwanie nowego, gdzie kluczem do codzienności, nie tylko 14 października, jest magiczne dziękuję.
Za dziękuję nic się nie kupuje, głosi znane powiedzenie. Są jednak chwile, że to magiczne słowo znaczy więcej niż pieniądz. Praktykujmy wdzięczność z łatwością i przesadą w Dniu Edukacji. Może wtedy magia tego Dnia przepłynie na szkolną codzienność i ucieczka ze szkoły, w której tak wielu dziś źle, ciężko i smutno, nie będzie konieczna.
Agnieszka Ciesielska
źródła: