05.05.2023
Bliżej szkoły: Tutoring jako metoda wsparcia w rozwoju i procesie uczenia się
W edukacji ważna jest holistyczna wizja pracy. Jej kluczowym elementem powinien być człowiek – uczeń, czyli osoba kreatywna, gotowa do uczenia się przez całe życie (The Global Human Report 2017). Jako Fundacja EFC mamy te same cele – stawiamy w centrum naszych działań człowieka i relację z nim, dlatego prowadzone przez nas programy skupiają się na rozwoju, wykorzystywaniu swoich możliwości oraz szukaniu nowych dróg edukacyjnych. Taką szansę dajemy młodzieży, która dostaje się do Programu Stypendialnego Horyzonty, szczególnie kiedy trafią pod opiekę tutora lub tutorki.
W Horyzontach pomagamy uczniom i uczennicom w przejściu przez kolejny etap edukacji – szkołę średnią, wspierając finansowo ich rozwój zainteresowań i pasji. Wspomagamy również w znalezieniu odpowiedzi na ważne pytania: czy dam sobie radę z dala od rodziny? W jakim kierunku chcę się rozwijać? Jak wyobrażam sobie swoją przyszłość? Kim jestem i do czego zmierzam? W trudnych sytuacjach stypendyści i stypendystki nigdy nie są sami. Czuwa nad nimi doświadczony zespół koordynatorów i koordynatorek z wiedzą pedagogiczną i psychologiczną. Ważne jest dla nas budowanie grupy, ale również dostrzeganie i rozwój indywidualny każdego uczestnika programu.
Dlaczego warto pracować metodą tutoringu?
Jedną z metod, którą pracujemy z młodzieżą w Horyzontach jest tutoring. Oznacza to, że proces rozwoju stypendystów i stypendystek jest wspierany przez tutorkę/tutora, czyli wyszkoloną w tym zakresie dorosłą osobę. To według nas mocna strona tego programu. Dzięki temu stwarzamy młodym ludziom przyjazne i bezpieczne warunki do rozwoju osobistego. Pomagamy odnaleźć równowagę w świecie dającym wiele możliwości i generującym tak różnorodne wybory. Zdajemy sobie sprawę, że okres szkoły średniej to bardzo ważny czas w ich życiu. To wtedy zaczynają się kształtować pasje, pojawiają pierwsze pomysły na dalszy rozwój. Do każdego stypendysty i stypendystki podchodzimy indywidualnie, zapewniając wsparcie w wyborze dalszej ścieżki życiowej. Poprzez indywidualną relację z tutorką/tutorem młodzi ludzie poznają lepiej swój potencjał i pracują nad rozwojem mocnych stron. Zastanawiają się, jakie chcieliby postawić sobie cele i na ile są one dla nich realne.
Rekomendujemy tutoring jako metodę pracy z młodzieżą. W tym procesie młodzi ludzie opracowują własną ścieżkę dojścia do wyznaczonych celów, a przede wszystkim uświadamiają sobie mocne strony, właśnie dzięki rozmowie z mądrym i uważnym dorosłym. To ważne, gdyż jak czytamy w raporcie Rozmawiaj z klasą – zdrowie psychiczne uczniów i uczennic oczami nauczycieli i nauczycielek:
najczęstszymi przyczynami problemów uczniów i uczennic są niskie poczucie wartości i brak zainteresowania ze strony rodziców lub opiekunów.
Budowanie stabilnego poczucia własnej wartości młodego człowieka wspomaga go w procesie uczenia się, szczególnie dziś, gdy świat poddawany jest nieustannie zmianom ku nieznanemu, a edukacja nie nadąża za kolejnymi wyzwaniami nowoczesności. Trudno też opracować model działania sprzyjający procesowi uczenia się, korespondujący z przemianami i dopasowujący się do obowiązującego poziomu wiedzy.
Wpływ tutoringu na model kształcenia
Dziś warto więc zastanowić się nad zmianą modelu kształcenia z takiego, w którym priorytetem jest przekazywanie nowych treści na model relacyjny, w którym uczymy się wzajemnie od siebie, w bezpośrednio nawiązywanych relacjach, podczas wspólnego działania. Jak wiadomo, zmiany w świecie edukacji powinny mieć charakter procesu, nie rewolucji. W związku z tym tutoring wydaje się metodą nieocenioną, zwłaszcza ten w zakresie rozwojowo-wychowawczym, w odróżnieniu od tutoringu naukowego. Tutoring jest stosowany tradycyjnie w wielu szkołach, uczelniach brytyjskich i amerykańskich, a od kilku lat coraz bardziej popularny w polskiej rzeczywistości. To metoda dydaktyczna wspomagająca młodego człowieka w procesie uczenia się przez wspierającego dorosłego, ale nie rodzica. Co ciekawe, przestrzenią, w której może funkcjonować ten program rozwojowy są różnego rodzaju programy stypendialne, ale również instytucje edukacyjne, szkoły publiczne i niepubliczne. Warto przyjrzeć się bliżej tej metodzie pracy z młodzieżą, zwłaszcza w szkole.
Jak wprowadzić tutoring w szkole?
Założenia tutoringu jako metody/programu rozwojowego opierają się na tym, by skupiać się na indywidualizacji relacji z każdym z uczniów, uczennic z osobna. Zmiana może polegać na wprowadzeniu do zespołu klasowego podwójnego wychowawstwa i przejęciu przez każdego z nich bezpośredniej opieki nad 10-15 uczniami, ale każdym z osobna, co wydaje się do realizacji nawet w publicznej szkole. Tutorzy/tutorki pracują indywidualnie z uczniami, uczennicami, nie zaniedbując relacji uczeń/uczennica – grupa podopiecznych – klasa. Możliwa jest też sytuacja, kiedy zespół klasowy pozostaje tylko grupą zorganizowaną dla celu przeprowadzenia zajęć dydaktycznych, natomiast uczniowie, uczennice wybierają tutora-opiekuna spośród wszystkich nauczycieli/nauczycielek, którzy podjęli się pełnienia tego zadania w szkole.
Według takiego modelu funkcjonuje tutoring w jednym z warszawskich publicznych liceów. Jako że trzeba mierzyć siły na zamiary, to warto dodać, że tym rodzajem tutoringu można objąć w danej placówce tylko jeden rocznik, jeden poziom, np. w szkołach podstawowych mogą to być klasy siódme, zaś w ponadpodstawowych drugie. Można również wspomóc program tutoringu rozwojowego programem tutoringu młodzieżowego i zanim młody człowiek, np. uczeń/uczennica klasy drugiej liceum wybierze tutora spośród nauczycieli/nauczycielek, może wcześniej w klasie pierwszej być pod opieką starszego kolegi/starszej koleżanki – mentorów młodzieżowych. Podstawą tutoringu jest zawsze relacja pomiędzy młodym człowiekiem a tutorem/tutorką, która powinna mieć charakter kilkustopniowego procesu. Jego kolejne etapy to: poznanie, określenie celu, planowanie, monitorowanie, motywowanie, podsumowanie. Tutor jako opiekun ucznia/uczennicy w tym procesie rozmawia, współmyśli z młodym człowiekiem i stymuluje go do postawienia sobie celów, do rozwoju i pracy nad swoimi ograniczeniami.
Co daje program tutoringu rozwojowego?
Tutoring rozwojowy niewątpliwie zatrzymuje na procesie uczenia się i na refleksji na temat własnego rozwoju. Jest cenną możliwością wzmocnienia młodego człowieka poprzez zwrócenie jego uwagi na to, że w czymś jest dobry. Ponadto sprawia, że lepiej się znamy w danej przestrzeni edukacyjnej, bo pojawiają się dzięki relacji tutorskiej wartościowe i trwałe relacje. Tutoring zmienia szkołę bez drastycznych, rewolucyjnych działań. Jest też mocą naszego programu, co potwierdzają słowa Dominiki, jednej ze stypendystek:
– Horyzonty przede wszystkim dały mi pewność siebie. Pewność w tym, że jeśli coś sobie wymarzę, to mogę to zrobić, ale równocześnie dały mi świadomość, że niekoniecznie dokonam tego tą drogą, którą sobie na początku wybrałam. Zrozumiałam, że zmiany są ważne i potrzebne, i dzięki nim ludzie mogą się rozwijać.
Program stypendialny Horyzonty z wykorzystaniem tutoringu jako metody pracy z młodzieżą zdaje się dawać im korzenie i skrzydła! Bo tutoring nie jest zwyczajnym gadaniem na dany temat. To praca uświadamiająca młodemu człowiekowi, kim jest i dokąd chce zmierzać.
Agnieszka Ciesielska
***